दलाल पूंजीवादको एकमात्र विकल्प बैज्ञानिक समाजवाद

नेपालको वर्तमान शासन प्रणालीमा, सरकारको मुख्य उद्देश्य भनेकै युवाहरूलाई देशभित्र अवसर दिनुको सट्टा तिनलाई विदेशमा श्रम बेच्न पठाउने नीति रहेको छ। देशका लाखौं युवाहरूले आफ्नो भविष्य सुरक्षित बनाउन विदेश जानु परेको छ, किनकि देशभित्र रोजगारीका अवसरहरू सीमित छन्। नेपालजस्तो कृषि प्रधान देशमा आधुनिक उद्योगको विकास नहुनु र शिक्षाको स्तर कम हुनु यसको प्रमुख कारण हो। सरकारी नीति योजनाहरूले युवा जनशक्तिलाई देशभित्र समेटेर राख्न सकेनन्, जसले गर्दा युवा वर्ग आफ्नो क्षमता देशको सेवा गर्नभन्दा बाहिर गएर उपयोग गर्न बाध्य भए।

रेमिट्यान्स, जसलाई सरकार आर्थिक स्थायित्वको आधार मानिरहेको छ, दिगो विकासको आधार बन्न सक्दैन। यो देशको विकासलाई अस्थायी रूपमा मात्र सहारा दिन सक्छ। युवाहरू विदेशमा गएर श्रम गरेर ल्याएको पैसाले देशमा आधारभूत संरचना निर्माण नभई उपभोगमा मात्र खर्च हुन्छ। यस्तै, उनीहरूले विदेशमा आफ्नो श्रम, ज्ञान, र सीप विदेशी भूमिमा लगानी गर्छन्, जुन देशको दीर्घकालीन विकासका लागि निकै हानिकारक छ। यसबाट देशभित्र श्रम शक्तिको खडेरी निम्तिन्छ र देशले आफ्नै स्रोतसाधनको सही उपयोग गर्न सक्दैन। यति मात्र नभई, विदेशबाट आएको रेमिट्यान्सले सामाजिक असमानतालाई पनि बढावा दिएको छ, किनकि यो पैसा विशिष्ट वर्गले मात्र प्रयोग गर्न पाउँछन्, जसले गर्दा देशमा धनको असमान वितरण भइरहेको छ।

युवाहरू देशमा रहेर काम गर्न र आफ्नो जीवन सुधार्न खोज्दा उनीहरू सत्ताधारीहरूको लागि खतरा बन्छन्। युवा पुस्ताले परिवर्तनको माग गर्छ, अन्याय र शोषणको विरुद्धमा आवाज उठाउँछ, र सत्ताधारी वर्गको लुटतन्त्र समाप्त गर्न सक्षम हुन्छ। यो डरले गर्दा सरकारले युवाहरूलाई विदेश पठाएर देशभित्रको समस्यालाई छोप्ने नीति लिएको छ। देशमा बसेका युवाहरूले सत्ताको गलत नीतिहरूको विरुद्धमा विद्रोह गर्ने सम्भावना उच्च छ, जसले दलाल पूँजीवादीहरूको स्वार्थमा चोट पुर्‍याउँछ। यसकारण, युवाहरूलाई विदेश पठाउने नीति चलिरहेको छ, जसले देशभित्रको असमानता र शोषणलाई निरन्तरता दिइरहेको छ।

शिक्षा, स्वास्थ्य, र उद्योगमा असमानता

देशको विकासका लागि शिक्षा, स्वास्थ्य, र उद्योगहरूको विकास अत्यन्तै महत्वपूर्ण हुन्छ। तर, नेपालमा यी क्षेत्रहरूमा समान पहुँचको स्थिति दयनीय छ। शिक्षा प्रणाली अझै पनि पारम्परिक र सैद्धान्तिक ज्ञानमा आधारित छ, जहाँ युवाहरूले सीपमुखी र प्रयोगात्मक शिक्षा प्राप्त गर्न सकिरहेका छैनन्। यसले गर्दा उनीहरू आफ्नै देशमा काम गर्न सक्षम हुँदैनन् र विदेश जान बाध्य हुन्छन्। स्वास्थ्य सेवा पनि धनी वर्गको नियन्त्रणमा छ, जहाँ गरिब वर्गले आधारभूत स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न समेत संघर्ष गर्नुपर्छ। धनी वर्गले मात्रै उच्चस्तरीय स्वास्थ्य सेवा प्राप्त गर्न सक्छन्, जबकि गरिब वर्ग अझै पनि आधारभूत स्वास्थ्य सेवाबाट वञ्चित छन्।

उद्योगको अवस्था पनि निकै कमजोर छ। नेपालमा रहेका उद्योग र कलकारखाना दलाल पूँजीवादीहरूको हातमा सीमित छन्, जसले ती उद्योगहरूलाई केवल आफ्नो निजी लाभका लागि मात्र सञ्चालन गर्छन्। राष्ट्रिय उद्योग र प्राकृतिक स्रोतहरूलाई निजीकरण गरिएको छ, र तिनलाई विदेशी लगानीकर्ताहरूलाई बेचिएको छ। यसले गर्दा देशको आर्थिक संरचना ध्वस्त भएको छ, र राष्ट्रिय उत्पादन प्रणाली कमजोर भएको छ। कांग्रेस, एमाले, राप्रपा जस्ता दलहरूले सत्ता प्राप्त गर्नका लागि उद्योगहरूलाई बेचेका छन्, जसले देशलाई आर्थिक रूपमा परनिर्भर बनाएको छ। निजीकरणले गर्दा राज्यको नियन्त्रण कमजोर भएको छ, र सर्वसाधारण जनतालाई यसबाट कुनै फाइदा हुन सकेको छैन।

युवा जनशक्तिलाई उत्पादनशील बनाउनका लागि आवश्यक आधारभूत संरचना जस्तै कलकारखाना, उद्योगहरू, र रोजगारीका अवसरहरूको विकास हुनुपर्छ। तर, वर्तमानमा यी सबै निजीकरण गरिएका छन्, जसले गर्दा सर्वसाधारण जनतालाई पहुँच प्रदान गर्नुको सट्टा उनीहरूलाई अझै गरिबीको दलदलमा धकेलिएको छ। यसले देशको सम्पूर्ण आर्थिक प्रणालीलाई कमजोर बनाएको छ, र आर्थिक असमानतालाई बढावा दिएको छ।

राजनीतिक अस्थिरता र दलाल पूँजीवादको प्रभाव

नेपालको वर्तमान राजनीतिक अस्थिरता पनि दलाल पूँजीवादको उपज हो। देशमा राजनीतिक दलहरूले आफ्नो स्वार्थको लागि सत्ता प्रयोग गरेर राष्ट्रिय स्रोतसाधनहरूको दुरुपयोग गरेका छन्। यसले गर्दा देशको राजनीतिक स्थायित्व कहिल्यै स्थापित हुन सकेको छैन। दलाल पूँजीवादीहरूले आफ्नो निजी लाभका लागि देशको सम्पूर्ण आर्थिक र राजनीतिक प्रणालीलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिएका छन्। सत्ताधारी वर्गले जनताको आवश्यकता र अधिकारलाई बेवास्ता गर्दै आफूहरूको मात्र फाइदामा काम गरिरहेको छ। यसले गर्दा देशको राजनीति जनताका लागि होइन, धनी वर्गको हितका लागि मात्र चलिरहेको छ।

यो राजनीतिक अस्थिरता तबसम्म समाप्त हुँदैन, जबसम्म दलाल पूँजीवादको अन्त्य गरेर वैज्ञानिक समाजवादी व्यवस्थाको स्थापना हुँदैन। वैज्ञानिक समाजवादले उत्पादनका साधनहरू जनताको नियन्त्रणमा ल्याउने अवधारणा राख्छ। यो व्यवस्था जनताको हितमा काम गर्छ, जहाँ धनी र गरिबको बीचको असमानता हटाउने प्रयास गरिन्छ। वैज्ञानिक समाजवादमा उत्पादनका साधनहरू राज्यको नियन्त्रणमा हुन्छन्, र तिनीहरूलाई सबै नागरिकको लाभका लागि प्रयोग गरिन्छ। यो व्यवस्थाले सर्वसाधारण जनतालाई सशक्त बनाउँछ, र तिनीहरूलाई आर्थिक, सामाजिक, र राजनीतिक रूपमा समान अधिकार प्रदान गर्छ।

वैज्ञानिक समाजवाद: समाधानको बाटो

वैज्ञानिक समाजवादले मात्र नेपाललाई वर्तमानको अस्थिरता र असमानताबाट मुक्त गराउन सक्छ। वैज्ञानिक समाजवादमा उत्पादनका साधनहरू राज्यको नियन्त्रणमा हुन्छन्, जसले समाजमा उत्पादनलाई न्यायपूर्ण रूपमा वितरण गर्न सम्भव बनाउँछ। यो व्यवस्था केवल धनी वर्गको हितमा होइन, बरु सर्वसाधारण जनताको हितमा सञ्चालन हुन्छ। वैज्ञानिक समाजवादले धनी र गरिबबीचको असमानतालाई हटाएर सबैलाई समान अवसर प्रदान गर्छ।

यो व्यवस्थामा शिक्षा, स्वास्थ्य, र उद्योगमा जनताको पहुँच समान हुन्छ, जसले गर्दा आर्थिक असमानता कम हुन्छ। प्रयोगात्मक शिक्षाको विकास हुन्छ, जसले युवाहरूलाई सीपमूलक र व्यवसायिक शिक्षा प्रदान गर्न मद्दत गर्छ। उद्योग र कलकारखानाहरू राज्यको नियन्त्रणमा भएर सञ्चालन हुन्छन्, जसले सर्वसाधारण जनतालाई रोजगारीका अवसरहरू प्रदान गर्छ। यसले युवाहरूलाई देशभित्रै काम गर्ने अवसर दिन्छ, र तिनीहरू विदेश जानुपर्ने बाध्यता समाप्त हुन्छ।

समग्रमा भन्नुपर्दा, नेपालका युवाहरूले वर्तमान दलाल पूँजीवादी व्यवस्थामा कुनै पनि प्रकारको सुख, समृद्धि, वा स्थायित्व प्राप्त गर्न सक्दैनन्। यो व्यवस्था दलाल पूँजीवादीहरूको हितमा केन्द्रित छ, जहाँ सर्वसाधारण जनता निरन्तर गरिबी र असमानतामा बाँच्न बाध्य छन्। यो व्यवस्थाको अन्त्य गरेर वैज्ञानिक समाजवादी व्यवस्था स्थापना गर्नु अपरिहार्य छ, जसले मात्र देशमा दीर्घकालीन विकास र स्थिरता कायम गर्न सक्छ। वैज्ञानिक समाजवादले सर्वसाधारण जनतालाई सशक्त बनाउँछ, र उनीहरूको आर्थिक, सामाजिक, र राजनीतिक अधिकारलाई सुनिश्चित गर्छ।

लेखक विप्लब सी नेतृत्व नेकपा निकट युवा संगठन नेपालका केन्द्रिय सचिवालय सदस्य दिपक सी हुन ।